Próchnica zębów – jak ją rozpoznać, leczyć i skutecznie zapobiegać?
Co to jest próchnica zębów?
Próchnica zębów, inaczej caries, to choroba wywoływana przez bakterie obecne w jamie ustnej, które produkują kwasy niszczące szkliwo zębów. Z pozoru niewinna, może doprowadzić do poważnych konsekwencji – od bólu i nadwrażliwości, aż po utratę zębów.
Próchnica rozwija się stopniowo, często bezobjawowo na początku. Dlatego tak ważna jest regularna kontrola u dentysty i odpowiednia profilaktyka, która pozwala zatrzymać chorobę na wczesnym etapie.
Objawy próchnicy – jak ją rozpoznać?
Wczesne rozpoznanie próchnicy pozwala na mniej inwazyjne leczenie. Zwracaj uwagę na takie objawy, jak:
- Białe lub kredowe plamki na powierzchni szkliwa – pierwszy sygnał demineralizacji
- Nadwrażliwość zębów na temperaturę lub smak
- Brązowe, czarne lub szare przebarwienia
- Ból zęba podczas gryzienia lub spożywania słodkich potraw
- Nieprzyjemny zapach z ust
- W zaawansowanych przypadkach – obrzęk i ropień przy dziąśle
Najczęstsze przyczyny próchnicy
Choć każda jama ustna zawiera bakterie, to styl życia i codzienne nawyki decydują, czy próchnica się rozwinie. Oto główne czynniki ryzyka:
- Obecność bakterii: Szczególnie Streptococcus mutans i Lactobacillus
- Niewłaściwa higiena jamy ustnej: Nieregularne lub niedokładne szczotkowanie
- Dieta bogata w cukry: Szczególnie cukry proste zawarte w słodyczach i napojach
- Podjadanie między posiłkami: Szczególnie słodkie i klejące produkty
- Brak fluoru: Zbyt niskie stężenie tego pierwiastka w paście do zębów i wodzie
- Zmniejszone wydzielanie śliny: Kserostomia sprzyja rozwojowi bakterii
- Wady zgryzu: Utrudniające dokładne czyszczenie przestrzeni międzyzębowych
Jak leczyć próchnicę zębów?
Metoda leczenia zależy od zaawansowania zmian próchniczych. Oto dostępne możliwości:
1. Remineralizacja szkliwa
We wczesnym stadium można zastosować specjalne pasty i żele zawierające fluor, hydroksyapatyt lub wapń, które wzmacniają szkliwo i zatrzymują rozwój ubytku.
2. Wypełnienia (plomby)
Jeśli powstał ubytek, dentysta oczyszcza ząb z próchnicy i zakłada wypełnienie kompozytowe dopasowane kolorem do naturalnego zęba.
3. Leczenie kanałowe
Gdy próchnica dotrze do miazgi, niezbędne jest endodontyczne leczenie kanałowe, które polega na usunięciu zainfekowanej tkanki, oczyszczeniu kanałów i ich wypełnieniu.
4. Ekstrakcja zęba
W przypadkach skrajnych, kiedy ząb nie nadaje się do odbudowy, wykonuje się jego usunięcie. Brakujący ząb warto później zastąpić implantem lub mostem.
Profilaktyka – jak zapobiegać próchnicy?
Profilaktyka to podstawa zdrowego uśmiechu. Oto najważniejsze zasady, które warto wdrożyć na co dzień:
- Myj zęby 2 razy dziennie pastą z fluorem przez co najmniej 2 minuty
- Używaj nici dentystycznej lub irygatora do oczyszczania przestrzeni między zębami
- Ogranicz spożycie cukrów i unikaj podjadania między posiłkami
- Pij dużo wody – wspomaga oczyszczanie jamy ustnej i produkcję śliny
- Stosuj płukanki z fluorem lub środki wzmacniające szkliwo
- Odwiedzaj dentystę regularnie – najlepiej co 6 miesięcy, nawet jeśli nie odczuwasz bólu
FAQ – najczęstsze pytania o próchnicę
1. Czy próchnica jest zaraźliwa?
Bakterie odpowiedzialne za próchnicę mogą być przenoszone, np. przez pocałunki, picie z jednej butelki czy używanie wspólnych sztućców.
2. Jak często powinienem odwiedzać stomatologa?
Standardowo zaleca się wizytę kontrolną co 6 miesięcy. Osoby z wysokim ryzykiem próchnicy mogą potrzebować częstszych wizyt.
3. Czy można mieć próchnicę pod plombą?
Tak. Jeśli plomba jest nieszczelna lub ząb został niedokładnie oczyszczony, może rozwinąć się próchnica wtórna.
4. Czy wszystkie słodycze są szkodliwe dla zębów?
Najbardziej szkodliwe są słodycze klejące się do zębów (np. krówki, żelki). Najlepiej unikać ich lub szczotkować zęby zaraz po spożyciu.
5. Czy picie wody pomaga w zapobieganiu próchnicy?
Tak. Woda pomaga usuwać resztki jedzenia i neutralizuje kwasy w jamie ustnej. Szczególnie ważna jest woda z fluorem.
